Realisatie EBC

In 2022 is een traject gestart om de visie op begeleiding te herijken. In samenspraak met de onderwijsteams is een richting gegeven dat onderwijs is begeleiding. Dit betekent dat het pedagogisch-didactisch handelen in de klas centraal staat in de visie op begeleiding. Het zien van leerlingen begint in de klas door de docent. Dit bewustzijn dat begeleiding niet begint bij het EBC, maar in de klas is een eerste stap om leerlingen in (of dichterbij) het reguliere onderwijsproces te begeleiden. Een eerste vertaling is gemaakt door bespreek te maken ‘wat is goed onderwijs’ en hoe kun je daarin het docent handelen versterken alsook het collectief leren van onderwijsteams bevorderen. Ook is aandacht voor mentoraat. De mentor is de spil in tussen leerlingen, ouders/verzorgers en school ook als het gaat om extra begeleiding dan wel doorverwijzing van de leerling.

Deze ontwikkeling vraagt van het EBC om breed naar de leerling te kijken Vanuit de vier domeinen: (1) Welkom, (2) Leren, (3) Welzijn en (4) Kiezen wordt naar de leerling gekeken als er extra ondersteuning nodig is voor het onderwijsproces van de leerling. Leerlingen zijn er om te leren zowel leren als gedrag en waar nodig wordt de leerling daarin extra ondersteund. In 2022 zijn de eerste bouwstenen gelegd om uitvoering te geven aan de onderstaande weergave die EBC heeft in relatie tot het onderwijs én de educatieve partners.

Het EBC heeft in 2022 het onderwijs voorzien van kennis en expertise ten behoeve van een passend onderwijsproces van de leerling. Er is onder meer gewerkt aan:

• het innemen van de verbindende rol tussen de leerroutes, directie en educatieve partners. Deze verbinding is gericht op de leerling en op de wederzijdse afhankelijkheid om samen te bouwen aan een optimaal onderwijsklimaat;
• het door ontwikkelen van de kwaliteitsbenadering om de andere vier domeinen cyclisch met elkaar te verbinden. Dit moet bijdragen aan een lerende omgeving van zowel de leerling als de docent.
• het flexibel en tijdig in kunnen spelen op zowel de individuele begeleiding van de leerling alsook het ondersteunen van de onderwijsteams ten gevolge van de coronapandemie.
• bewustwording vergroot bij collega's als het gaat om het versterken van de onderwijscontext voor leerlingen. Hierop aansluitend zijn de eerste bouwstenen gelegd voor De Meerwaarde Academie. Deze academie legt de basis om collega's te laten leren, ontwikkelingen en groeien in hun functie in relatie tot de visie op begeleiding.
• het ving tijdelijk leerlingen op in het Tijdelijk Arrangement Meerwaarde (TAM). In de loop van 2022 kwam de Huiskamer erbij als één van de plekken waar leerlingen tijdelijk rustig kunnen verblijven.
• het door ontwikkelen van inclusiever onderwijs, waarbij de visie is dat onderwijs en begeleiding samen één zijn. Deze visie vraagt om een herijking van alle drie de taakgebieden binnen het EBC. Voor deze herijking zijn tot nu toe richtinggevende kaders: (1) het draagt bij aan (systeem)versterking van de leerling, de onderwijsteams en de leerroutes; (2) de basisondersteuning in de onderwijsteams worden versterkt en (3) het onderwijs- en ontwikkelproces van de leerling voorzien is een doorlopende begeleiding (PO-VO-MBO).

De opgave om EBC te verbinden met zowel de interne als de externe professionals is gericht op het versterken van de onderwijsteams. Met als doel om de leerlingen zoveel mogelijk in de reguliere leerroutes (PRO, B/K en GT) het onderwijs te geven. Hiervoor is in het afgelopen jaar gewerkt aan verdere professionaliseren van het EBC in expertise en adviseurschap. De samenwerking met onderwijsteams is essentieel om gezamenlijk de toenemende vraag voor passend onderwijs, als het gaat om jeugdhulp, inclusief onderwijs en de financiering van passend onderwijs.

Deze ontwikkelingen zijn vertaald in ambities voor het EBC en vastgesteld in het EBC-plan 2020-2025.

Hieronder wordt per taakgebied de realisatie over 2022 beschreven, met als aanvulling welke extra ondersteuning mogelijk is geweest door inzet van subsidiemiddelen, zoals de capaciteitentest en het inhaalprogramma en NPO.

Begeleiding van leerlingen met bijzondere ondersteuning

Als een leerling extra ondersteuning nodig heeft in zijn of haar leerproces staat het ontwikkel- perspectief van de leerling hierbij centraal. De ondersteuning die De Meerwaarde kan geven staat beschreven in het School Ondersteuningsplan (het SOP).

Instroom

In het SOP worden afspraken gemaakt met het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs VO Barneveld – Veenendaal (SWV). Vanuit de beschikkingen (o.a. LWOO) ontvangt De Meerwaarde ondersteuningsmiddelen alsook personele ondersteuning, zoals een orthopedagoge, een schoolmaatschappelijk werker, ambulante begeleiders voor cluster 3 en 4 en extra ondersteuning voor cluster 2 leerlingen. Dit zijn leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben met een auditieve beperking of taalontwikkelingsstoornis. In het begeleidingsproces wordt samengewerkt met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in de gemeente Barneveld.

In 2022 stroomden 446 leerlingen in leerjaar 1 in. Een groot deel van deze leerlingen krijgen extra ondersteuning middels een LWOO-indicatie en/PRO-indicatie. De instroom van leerlingen met een beschikking voor passend onderwijs zijn:

• LWOO: 215
• PRO: 33 + 22 leerlingen in de Schakelklas

Samen met het Praktijkonderwijs van De Meerwaarde is gewerkt aan een verbeterde instroom vanuit speciaal onderwijs. De reden hiervoor was dat de toelatingscriteria voor scholen, ouders/ verzorgers onduidelijk waren. Vanuit toelating zijn meerdere gesprekken met basisscholen gevoerd en is het profiel van instroommogelijkheden verduidelijkt.

In vergelijking met vorig jaar zijn er meer leerlingen ingestroomd en is ook aantal toeleverende scholen meer, namelijk 90 scholen ten opzichte van 71 scholen in 2021.

Basisondersteuning in de onderwijsteams

De school is wettelijk verplicht basisondersteuning te bieden. Deze wordt ingevuld in samenhang met andere scholen in het Samenwerkingsverband. De financiering van de basisondersteuning vindt plaats vanuit de Lumpsum bekostiging VO.

In het afgelopen jaar is gestart om de ondersteuning dicht bij het onderwijsproces van de leerling verder te versterken. De rol van de mentor, die de eerste zorg draagt voor zijn/haar leerling heeft een belangrijke spilfunctie met leerling, ouders/verzorgers en school. De mentor wordt ondersteund door een leerlingbegeleider, een faalangsttrainer, een anti-pestcoach, een SOVA-trainer en een taal- en rekencoach om leerlingen ondersteuning te bieden.

De onderwijsteams hebben in 2022 (extra) ondersteuning gegeven op het gebied van: rekenen, lezen, Engels, leren leren en trainingen gericht op welbevinden en preventie, zoals pesten. Er is extra aandacht geweest voor examentrainingen. Door inzet van meer tijd voor mentoren en extra onderwijsassistenten zijn leerlingen geholpen met het wegwerken van leervertragingen en was er (meer) aandacht voor het welzijn van de individuele leerling en de klas.

Deze ondersteuning vond plaats in het onderwijsproces van de leerling. Vakdocenten, eventueel ondersteund met onderwijsassistenten, mentoren en leerlingbegeleiders hebben hierin een belangrijke spilfunctie vervuld. Het EBC had hierin de rol als sparringpartner, adviseur en indien wenselijk gesprekspartner voor en met externe partners.

Begeleiding met inzet van het Expertise en Begeleidingscentrum (EBC)

Het EBC heeft in het afgelopen jaar extra ondersteuning gegeven aan leerlingen, waarbij de basisondersteuning ontoereikend was. Deze ondersteuning bestond uit:

1. Deskundigheidsbevordering. Deskundigen die de basisondersteuning geven met diverse trainingen, zoals taal- en rekencoach of mentorbegeleiding hebben periodiek een training/ bijeenkomst gehad om expertise en ervaringen met elkaar te delen dan wel nieuwe informatie te krijgen.
2. Inzetten op preventie en welbevinden. De onderwijsteams zijn ondersteund met een preventiemedewerker sociale veiligheid. In 2022 hebben de volgende preventieprojecten plaatsgevonden: alcohol, drugs, sexting, verkeerveiligheid en pesten doorgegaan. Een mooie en aansprekende voorstelling over pesten kon voor alle eerste klassen wel doorgang vinden. Leerlingen en hun docenten hebben handvatten gekregen om in te grijpen als er gepest wordt. Naast deze voorstelling heeft elk team haar eigen antipestcoach en is er in de mentorlessen aandacht voor dit onderwerp.
3. Overlegstructuur. Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben worden besproken via twee overleggen: (1) Het Interne Zorg Overleg (IZO) en (2) het Zorg Advies Team (ZAT)
   1. Het IZO 
      In het IZO bespreekt de ondersteuningscoördinator met het onderwijsteam leerlingen die aandacht vragen dan wel nodig hebben. In dit overleg krijgen de teams adviezen of wordt via het EBC extra ondersteuning ingezet, bijvoorbeeld het inzetten van een intern arrangementen (zie punt iv.)
   2. Het ZAT
      Een leerling kan ook worden ingebracht bij een breed zorgoverleg, het ZAT. In een ZAT-overleg kunnen handelingsadviezen ertoe leiden dat een leerling met extra onderwijsbehoefte buiten school ondersteuning krijgt. Bij dit overleg zijn naast de ondersteuningscoördinatoren, ambulante begeleiding en schoolmaatschappelijk werk ook de jeugdarts en leerplichtambtenaar aanwezig. Deze laatste functionaris voert ook de preventieve verzuimgesprekken op school met leerlingen en ouders.

1. Extra ondersteuning via interne arrangementen. In overleg met het onderwijsteam, de leerling en de ouders/ verzorgers kan een leerling gebruik maken van extra ondersteuning. Hieronder kunt u lezen welke inzet gegeven kan worden via een intern arrangement. De arrangementen zijn aangeboden voor zowel leerlingen vanuit Praktijkonderwijs (PRO) en het VMBO.

1. Toelichting – Realisatie Leren

Toelichting Tabel 1.

• Pluspunt. Het Pluspunt is met name ingezet voor extra rust, plannen en organiseren, vakinhoudelijk en in een aantal gevallen voor een time-out. Leerlingen die structureel niet op een afdeling kunnen zijn en/of thuiszitters worden tegenwoordig door TAM opgepakt.
• NT2. Er is een toename van het aantal NT2-leerlingen, met name in het VMBO. Afgelopen jaar is er extra expertise aangewend door vier onderwijsassistenten op te leiden tot NT2-deskundige. De opleiding wordt verzorgd door het SWV.
• TOS. Leerlingen met een Taal Ontwikkeling Stoornis (TOS) worden ondersteund met taal, zowel in spreken, lezen en begrijpen. Deze ondersteuning is gegeven door twee ambulante begeleiders, die gespecialiseerd zijn in TOS. Naast individuele begeleiding hebben deze begeleiders ook trainingen verzorgd in de onderwijsteams, om docent handelen te versterken in de klas. Deze trainingen worden als positief ervaren.
• Dyscalculie. In 2022 is er begonnen met een nieuwe aanpak betreft de begeleiding rondom dyscalculie. Vijf leerlingen zijn gescreend en doorverwezen naar een orthopedagoog. Daarnaast zijn 19 leerlingen met een dyscalculieverklaring begeleid. Met de begeleiding werd dit jaar voor het eerst ingestoken op het omgaan met de geboden hulpmiddelen en het aanleren van tactieken. Deze ondersteuning is geboden door de dyscalculie-coach en -experts. Wederom zijn er leerlingen uit groep 8 n.a.v. onze handleiding gescreend door de basisschool zelf, waardoor de begeleiding en doorverwijzing sneller opgepakt kon worden.
• Dyslexie. Het aantal leerlingen met een dyslexie is over de jaren heen vrij constant gebleven. Wel is het aantal leerlingen fors, het is ongeveer 25% van het aantal totaal leerlingen die begeleiding voor dyslexie krijgt. Voor leerlingen met dyslexie is er één dyslexiecoach. In 2022 heeft dyslexie met de aanschaf van een nieuw systeem een grote stap gemaakt om de begeleiding van dyslexieleerlingen te versterken in de klas. Deze ontwikkeling is positief en draagt bij aan het didactisch handelen van de docenten.
  
  Leerlingen met dyscalculie en dyslexie ontvangen een geldige verklaring. Bij instroom of tijdens het onderwijsproces wordt door docenten – hetzij via een screening - gesignaleerd of een leerlingen extra ondersteuning nodig heeft voor spelling en lezen.

2. Toelichting - Realisatie Welzijn
Leerlingen die ondersteuning nodig hebben op het sociaal-emotionele vlak, motivatie of zelfregulatie zijn in het afgelopen jaar ondersteund door leerlingenbegeleiders, ambulante begeleiders (AB van het SWV), Schoolmaatschappelijk werk (Schoolmaatschappelijk werker van het CJG) en een orthopedagoog.

In totaal zijn er 114 aanmeldingen geweest voor deze ondersteuning. In de onderbouw bedroeg dit 79 aanmeldingen en in de bovenbouw 35 aanmeldingen. In het algemeen ontvangen jongens meer begeleiding dan meiden. Opvallend is het aantal aanmeldingen in de bovenbouw. In vergelijking met voorgaande jaren bedroeg dit veelal tussen 10-20 aanmeldingen. De hulpvragen betreffen veelal een samenhang tussen verschillende type begeleiding, zoals Ambulante begeleiding, Schoolmaatschappelijk werk en de leerlingbegeleider.

De hulpvragen zijn tweeledig. Enerzijds het ondersteunen van de leerling, zoals het spiegelen van gedrag, sociale interacties, omgaan situatie thuis en het oppakken van routines. Anderzijds het aanbieden van handvatten van docenten. De AB’ ers vervullen een toenemende rol in het ondersteunen van klassenmanagement en leerlingen met soortgelijke hulpvraag groepsgewijs te begeleiden.

Bij een aantal teams schuift de AB’er en SMW bij een IZO aan. Deze werkwijze lijkt positief te zijn in het hebben van korte lijnen en het voorkomen van afstemmingsproblemen. De leerlingenbegeleider wordt via deze werkwijze meer gepositioneerd als spil- / brugfunctie tussen begeleiding in het team, thuis en extra ondersteuning door derden. De ondersteuningscoördinatoren begeleiden het proces. Zij adviseren om met betrokkenen te overleggen om desgewenst andere disciplines in te betrekken, zoals leerplicht, jeugdarts en andere hulpverlening die al betrokken is bij de situatie/ de leerling.

3. Toelichting - Realisatie Tijdelijk Arrangement De Meerwaarde (TAM)
In schooljaar 2021-2022 hebben 21 leerlingen gebruik gemaakt van de TAM. De TAM is een plek waar leerlingen tijdelijk een plek hebben om te kijken welke stappen zijn nodig om de leerling weer mee te kunnen laten doen in het regulier onderwijsproces. Het is ook een plek waar leerlingen met langdurig verzuim worden gestimuleerd om hun schoolritme weer op te pakken. In 2022 zijn er stappen gemaakt om in samenwerking met de onderwijsteams het onderwijs in de TAM te versterken. Het verwijzend onderwijsteam blijft verantwoordelijk voor de leerling.

Het kenmerkende van de TAM is de (out-reached) integrale systemische aanpak tussen school, ouders/ verzorgers, en (jeugd)hulpverlening en in het midden de leerling. Deze gezamenlijke aanpak draagt bij aan de gezonde ontwikkeling van leerlingen, waarbij de leerling weer handvatten krijgt over zijn of haar onderwijs- en ontwikkelproces.
Deze pilot wordt ondersteund door het SWV en met externe expertise vanuit Lectoraat Windesheim Jeugd.

4. Toelichting – Realisatie Kiezen
Goed begeleiden betekent dat leerlingen worden voorbereid op hun toekomst. Om leerlingen een goede keuze te laten maken voor hun profiel wordt vanuit de basisondersteuning door o.a. LOB’ers gewerkt aan hun Loopbaanbegeleiding. De LOB’er werkt nauw samen met EBC-kiezen en is in het afgelopen jaar ingezet op:

• PSO-lessen in alternatieve vorm door uitval van deze lessen. Deze lessen krijgen de leerlingen in leerjaar 2 ter voorbereiding op hun profielkeuze.
• Het uitvoeren van LOB-opdrachten ging moeilijker vanwege corona. Dit heeft geleid dat het PTA-LOB van klas 3 en 4 moest worden aangepast en dat er vervangende opdrachten kwamen voor het niet kunnen volgen van stage en het niet kunnen bezoeken van de scholenmarkt.
• Het uitvoeren van het Plusdocument. Dit document is naast het diploma en de cijferlijst een waardevol document, omdat hierin alvast wordt gewerkt aan het ‘CV’ van de leerling. Alle leerlingen van het vierde jaar hebben het Plusdocument afgerond.

Begeleiding in samenwerking externe partners en het Samenwerkingsverband

Door het starten van de TAM en het (beginnend) sturen op de extra ondersteuning binnen de teams is er in 2021-2022 een positieve kentering gekomen in het aantal TLV aanvragen.

Het komende jaar zal het EBC zich hierbij toespitsen op twee ontwikkelingen:

• Het versterken van de begeleiding in de onderwijsteams
• De eenwording van TAM, Pluspunt en de Woonkamer

Deze twee ontwikkelingen dienen bij te dragen aan een gezonde ontwikkeling van de leerlingen, waarbij ze De Meerwaarde uiteindelijk verlaten met een diploma of toeleiding naar werk. Een belangrijke indicator is de uitstroom / doorverwijzing van leerlingen te verminderen.

De verwachting is dat uiteindelijk (vrijwel) geen leerlingen meer via het SWV zullen worden doorverwezen naar externe partners, maar dat De Meerwaarde genoeg expertise in huis zal hebben om deze leerlingen optimaal te begeleiden binnen de eigen setting.

Beleidsvorming over passend onderwijs

Visie op begeleiding: onderwijs is begeleiding
In 2022 zijn de eerste bouwstenen gelegd om de begeleiding in de onderwijscontext te versterken. De aanleiding hiervoor is allereerst dat dit ten gunste komt van zowel het onderwijsproces als van het welbevinden van de leerling. Een andere aanleiding is dat er steeds meer ondersteuning werd gevraagd van het EBC, waarbij de hulpvraag gericht was op de leerling in plaats van op het onderwijs. Het versterken van het collectief bewustzijn dat ondersteuning voor een leerling ook iets vraagt van het onderwijs beoogt bij te dragen aan:

• Ondersteuning van leerlingen op het gebied van leren in de onderwijscontext. Denk hierbij aan: dyslexie, dyscalculie, TOS, NT2.
• Het versterken van het systeem van de leerling met ouders en school. Dit door onder andere nauwere samenwerking met SMW en AB.
• Inzet van bijvoorbeeld de TAM draagt bij aan het onderwijs om gerichte handvatten te bieden voor leerlingen, die het even niet trekken in het onderwijsproces. Ook kan het een plek zijn voor leerlingen met langdurig verzuim.

De eerste bouwstenen vanuit deze visie zijn in 2022 gelegd (mede n.a.v. de studiedag 2 november 2022):

1. Het versterken van het pedagogisch-didactisch handelen in de klas
2. Het versterken van ‘hoe kijken wij naar leerlingen die mogen leren, groeien en ontwikkelingen in zowel leren als gedrag.
3. Een heldere eenduidige lijn van het begeleiden van leerlingen: in de klas, in het team en met extra ondersteuning vanuit het EBC – indien nodig aangevuld met externe expertise. De mentor is en blijft bij doorverwijzing de relatie houden met leerling, ouders/verzorgers en de school.
4. De ouders/ verzorgers blijven verantwoordelijk voor hun kind. De stem van de ouders/ verzorgers en de leerling is noodzakelijk om goede begeleiding = goed onderwijs te kunnen geven.
5. Inzet van aanvullende ondersteuning (interne en externe arrangementen) zijn aanvullend op het onderwijsproces en dus niet in plaats van. Dit betekent dat er ook altijd wordt gekeken naar de onderwijscontext, het collectief leren van de onderwijsteams en dat daar het goede gesprek blijvend plaatsvindt over wat is ‘goed onderwijs’ in deze situatie.

Aansluitend op deze bouwstenen zijn een aantal zaken randvoorwaarden om bovenstaande gerealiseerd te krijgen namelijk: (1) De Meerwaarde Academie; (2) invulling van een duidelijk helder interne arrangementenstructuur (TAM/ PLUSPUNT/ HUISKAMER; (3) ruimte voor een maatwerk PTA en (4) de expertise van het EBC toegankelijker te maken voor de school.

De uitwerking van deze bouwstenen zijn vertaald in de schoolbrede ontwikkeling.

Dit traject wordt ondersteund door een lector Windesheim Jeugd.

Expertise EBC-leden
Deze ontwikkeling vraagt van de EBC-leden en experts een andere manier van kijken en doen vanuit hun huidige rol dan wel werkwijze. In deze rol wordt van hen gevraagd om als expert een adviseur te zijn om als eerste het eigenaarschap van de docenten te versterken. Als expert wordt van hen verwacht deze ontwikkeling te vertalen naar hun eigen taak binnen het EBC. Om deze rol te kunnen vervullen is in 2022 gewerkt aan vaardigheden op het gebied van advies, onderzoek en leiderschap. Ook is er een start gemaakt om ambities en doelen te formuleren op de taakgebieden van het EBC. Deze kwaliteitsbenadering draagt bij aan de gezamenlijke schoolbrede dialoog over ‘wat vinden wij goed onderwijs’.

Extra ondersteuning door inzet van overige subsidiemiddelen
In het afgelopen jaar zijn naast NPO aanvullende subsidiemiddelen aangewend om leerlingen extra ondersteuning te geven in zijn of haar leerproces. Deze middelen zijn door de overheid ter beschikking gesteld vanwege de (aanhoudende) coronapandemie.

2022 – Subsidieregeling capaciteitentesten
Deze Subsidieregeling geeft de mogelijkheid om leerlingen in leerjaar 1 en 2 (over 2022) een test af te nemen. In leerjaar 1 wordt bij instroom van de leerling vrijwel gelijk een test afgenomen, om als het ware het instroomniveau te kunnen vergelijken gaandeweg het onderwijsproces. Als school is van deze regeling gebruik gemaakt met de JIJ niveautoetsen van bureau ICE. Deze toetsen vallen onder de Subsidieregeling. Voor 2022 is de aanvraag ingediend voor 824 testen, die ook zijn afgenomen onder leerlingen in leerjaar 1 en 2.